Bilindiği üzere Birleşmiş Milletler teşkilatı 1981 yılını Engelliler Yılı, izleyen 10 yılı da Engelliler On Yılı ilan ederek engellilerin yaşadıkları sorunlara dikkat çekmek, sorunların çözümüne ilişkin çözüm önerilerinin geliştirilmesini sağlamak ve engellilik olgusu konusunda dünya genelinde farkındalık oluşturmayı hedeflemiştir. Bu kapsamda 10-16 Mayıs tarihleri arasında Engelliler Haftası adıyla her gün bir engel grubunun ele alındığı etkinlikler düzenlenmesi planlanmıştır. Birleşmiş Milletlerin öngördüğü süre 1991 yılında sona ermesine karşın, ülkemizde beklenen farkındalığın oluşmadığı düşünülmüş olmalı ki, Engelliler Haftası etkinlikleri gelenekselleştirilerek sürdürülmüştür.
Bu haftanın engelli örgütleri açısından anlamı, engellilerin yaşadığı sorunların kamuoyunun gündemine taşınmasını sağlayarak bu sorunların çözümü konusunda toplumsal duyarlılık oluşturmak ve engellilik olgusu konusunda farkındalık düzeyinin artırılmasına katkı sunmaktır. Bu kapsamda Türkiye Körler Federasyonu engellilerin yaşamakta olduğu sorunların bir kısmını kamuoyuyla paylaşarak çözüm konusunda kamuoyu ve Türkiye Büyük Millet Meclisi’nden destek beklemektedir.
1- Bilindiği üzere, bu sene de Engelliler Haftası etkinlikleri Koronavirüs (COVİD-19) salgınının devam etmesi nedeniyle kitlesel bir etkinlik düzenleme olanağı fiziken ortadan kalkmıştır. Pandemi sürecinin engellilerin çeşitli sağlık sorunları yaşamaya başlamalarına neden olduğu, görme engelliler başta olmak üzere birçok engel grubundan engellilerin işlerini kaybettiği, yeterli sağlık hizmeti alamadığı ve engelliler alanında yoksulluk oranının hızla yükselmeye başladığı görülmüştür. Bu konudaki eksikliklerin vakit geçirilmeden giderilmesini talep ediyoruz.
2- Engellilerin erişilebilirlik konusunda sorunları pandemi sürecinde artarak devam etmektedir. Bu kapsamda; zaten erişilebilir olmayan eğitim materyallerine, ek olarak uzaktan eğitime geçişle birlikte özellikle görme engellilerin eğitime ulaşma olanakları iyice ortadan kalkmaya başlamıştır. Kent içi ve kentler arası ulaşım ağları ve araçları erişilebilir olmaktan uzak olmaya devam etmektedir. Binalar, parklar, müzeler ve diğer sosyalleşme alanları da erişilebilir olmaktan uzaktır. Engelliler açısından can yakıcı ve yaşamsal bir sorun olan erişilebilirlik konusunun bir an önce çözülmesi yaşamsal öneme sahiptir.
Anayasamızın 10’uncu Maddesi, Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesinin 9’uncu Maddesi, 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanunun 7’inci Maddesi ve diğer ilgili mevzuat hükümlerine göre kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan tüm ürün ve hizmetlerin esasen erişilebilir olması şarttır. Ancak, engelliler için mevzuatta var olan erişilebilirlik düzenlemeleri genel bir mahiyette şart koşulmadığı için uygulamaya geçememektedir.
Bu bağlamda; tüm kamu kurum ve kuruluşları için bağlayıcı nitelikte olan 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun “Şartnameler” başlıklı 12’nci Maddesinde değişiklik yapılarak, temin ve tedarik edilecek tüm ürün ve hizmetler ile inşaat ve yapı işlerinin erişilebilirlik standartlarına uygun olarak yapılması için ihaleye çıkmaları ya da doğrudan temin gerçekleştirmeleri zorunlu hale getirilmelidir. Erişilebilirlik standartları ile ilgili Türk Standartları Enstitüsü ve uluslararası kuruluşların standartları da mevcuttur.
4734 Sayılı Kamu İhale Kanununda yapılacak bu değişiklik ile kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan tüm ürün ve hizmetler ile inşaat ve yapı işleri engelliler için erişilebilir olarak gerçekleşecektir. Ve hizmet sunumundan sonra erişilebilirlik düzenlemeleri için ilave kamu kaynağı kullanılmayacağından, kamu kaynağı etkin ve verimli bir biçimde kullanılmış olacaktır.
3- 2022 ve 2828 sayılı yasalar kapsamında verilen evde bakım ve engelli (muhtaç) aylığının belirlenmesinde; engelli bireyin birey olarak kabul edilmeyerek kendi geliri yerine hanede yaşayan bireylerin toplam gelirlerinin dikkate alınması büyük sakıncalara ve adaletsizliklere neden olmaktadır. Bu konuda engelli bireyin birey olarak kabul edilerek gelirinin esas alınması gerektiği yönündeki talebimiz doğrultusunda bir an önce yasa değişikliği gerçekleştirilmelidir.
4- Engellilerin istihdam konusundaki sorunları artarak devam etmektedir. Bu kapsamda kamuda açık bulunan engelli kadrolarının doldurulması için bir an önce EKPSS puanına göre atama yapılmasını talep ediyoruz. Kamuda çalışan engellilerin aldıkları eğitime ve uzmanlıklarına uygun kadrolara atanmaları sağlanmalıdır. Özellikle görme engellilerin çoğunlukla binaların bodrum katlarında bulunan santral birimlerinde çalıştırılarak çürümeye terk edilmesi uygulamasından vazgeçilerek eğitim ve uzmanlıklarına uygun işlerde çalıştırılmaları sağlanmalıdır. Kamu, birikimi uygun olan engellilerin merkez uzmanlıkları kadrolarına atanmalarının yolunu mutlaka açmalıdır. Engellilerin özel sektörde gerçek anlamda istihdam edilebilmeleri için kamu, denetim görevini önemseyerek yerine getirmelidir.
5- Kurum bakımına ve sağlık hizmetine gereksinim duyan ağır engellilerin erişilebilir kurumlarda bakımlarının sağlanması ve gerekli sağlık hizmetlerini ivedilikle almaları ve bu kurumların şeffaf bir biçimde denetimlerinin yapılması gerekmektedir.
6- Körler Okulları’nın kapatılmaya başlanmasıyla birlikte alt yapısı hazırlanmadan kaynaştırma eğitimine alınan görme engelli çocukların çok ciddi sorunlar yaşamaya başladıkları bilinmektedir. Diğer engel gruplarındaki engelli çocukların da alt yapısı hazırlanmayan kaynaştırma eğitiminden son derece olumsuz etkilendiklerini belirtmek gerekir. Bu nedenle kaynaştırma eğitiminin alt yapısının bir an önce çağdaş bir yapıya kavuşturulması gerekmektedir. Ayrıca Körler okullarının da gerçek ihtiyaçlar tespit edilerek yeniden açılması bir zorunluluktur. Özel eğitimin de çağdaş standartlara ve bilimsel bir alt yapıya kavuşturularak engelli çocukların sağlıklı bir eğitim almaları mutlaka sağlanmalıdır.
7- Görme engellilerin toplumsal yaşama bağımsız bir şekilde katılabilmeleri için en gerekli araçlardan olan ve görme engellilerin bağımsızlık sembolü olarak kabul edilen beyaz baston üretimi, dağıtımı, sosyal güvenlik sistemince sağlanması ve kullanımı konusunda yaşanan sorunların çözülmesi amacıyla bir Beyaz Baston yasası mutlaka çıkarılmalıdır.
Yukarıda sıralanan sorunların temelinde büyük ölçüde engelli bireylerin karar alma mekanizmalarında yer alamamaları ve politikalar oluşturulurken engelli örgütleriyle işbirliği yapılmamasının yer aldığına inanan Türkiye Körler Federasyonu; yerel yönetimlerden başlayarak devletin her kademesinde, tüm karar alma mekanizmalarında bir toplumsal kesim olarak engellilerin temsilcilerinin yer almalarının, demokratik bir zorunluluk olduğunu, toplumsal barışın gerçek anlamda ancak bu şekilde sağlanabileceğini, sıralanan taleplerimizin Engelliler Yasası, 1982 Anayasası ve Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi gereği devletimizin zorunlu yükümlülükleri olduğunu, haklı, meşru ve yasal olan talepleri yerine getirilinceye değin mücadelesine devam edeceğini kamuoyuna saygıyla duyurur.
Yönetim Kurulu adına Başkan
Av. Süha SAĞLAM
(542 414 17 16)
